MCPTSS
Wat is het
Een MCPTSS staat voor Meervoudige Complexe Post Traumatische Stress Stoornis. Een voorbeeld van een MCPTSS is een militair die is uitgezonden naar Bosnië. Een burger kan een MCPTSS oplopen naar vele traumatische ervaringen achter elkaar, een opstapeling van PTSS. Een persoon zou per trauma een PTSS hebben, doordat het langer aanhoud en zeer heftig is geweest word het als MCPTSS beoordeeld als een militair. Een persoon heeft met de trauma’s hetzelfde opgelopen als een militair in de oorlog qua ernst.
MCPTSS is geen officiële diagnose, volgens de dsm V. Het word wel gesteld als een behandel diagnose. Het is een onderdeel van PTSS het geeft aan dat het meervoudig en complex is. Vaak word de MCPTSS niet erkent en word het trauma en het leed niet gezien. Doordat er alleen op PTSS word gereageerd is dit veel te mild voor klachten van MCPTSS die in het extreme zijn. PTSS bestaat pas sinds 1980 hierdoor is het nog een vrij onbekende diagnose en zijn er weinig mogelijkheden voor MCPTSS.
Een MCPTSS is het hoogste van de PTSS, een persoon kan een trauma hebben, een PTSS, of Complexe PTSS. Van het trauma en PTSS kan een persoon vaak goed herstellen naar het behandelen. Bij een CPTSS is dit vaak minder goed mogelijk en moet een persoon leren leven met de signalen en deze verbeteren. Met een MCPTSS is een persoon te veel beschadigd in gevoel, emoties en gedrag om te herstellen en is het meer het omgaan en het leefbaar maken.
MCPTSS word zeer weinig gesteld, hierdoor is er zeer weinig kennis van en is er geen therapie voor herstel. Het is met therapie klachten voor een minimaal deel verlichten. Hiervoor moet een persoon praten over de nare gebeurtenissen en deze in de week weer verwerken als herbelevingen. De eerste tijd word traumatherapie erger, waardoor een persoon veel meer signalen heeft. Doordat er niks op het internet te vinden is over MCPTSS, behalve de artikel op zelfhulpgidsen.nl, is het voor de persoon niet mogelijk het juist aan te pakken, het te leren begrijpen en er ergens grip op te krijgen. Volgens de zoekmachine is er geen mcptss. Zo zijn er vele zoekwoorden van PTSS waar geen informatieve artikelen over zijn.
MCPTSS is een diagnose waar te weinig mensen van hebben gehoord en weten wat het is. Een persoon kan zich iets voor stellen bij een uitzetting naar oorlogsgebied, voor een beroeps, maar dat burgers het kunnen oplopen is onbekend. Een militair is vaak naar uitzending nog jaren bezig voor erkenning. Een persoon krijgt zelden erkenning van de trauma’s en het word vaak op andere signalen gegooid als wanen of psychose. Over MCPTSS is te weinig informatie om door te kunnen gaan met het herstellen of aanpakken. Hierdoor kan een persoon het alleen maar doen met de artikelen over stress, angst, paniek, alertheid, vermijden maar niet op het niveau van een MCPTSS maar als losse signalen. Vaak helpt dit aan het begin voor iets verlichting maar op den duur is het te vaak geprobeerd en helpt het averechts.
Voor een PTSS is emdr mogelijk en kan dit helpen voor de persoon. Bij een MCPTSS heeft een persoon vaak te veel stress en angsten en te weinig vertrouwen om een start te kunnen maken met emdr. Hoe meer stress een persoon heeft hoe moeilijk het is te starten, door een sessie krijgt een persoon meer stress angsten en herbelevingen.
Herkennen
Meervoudig complex trauma = MCPTSS = oorlogsveteraan in Bosnië
Verkeersongeluk + Ziektebed + overlijden + Vechtscheiding + uithuisplaatsing + hechtingsproblematiek. Over een langere periode van enkele jaren. MCPTSS loopt een persoon op in 1x wanneer het is een oorlogsgebied is. Voor burgers is het vaak een opstapeling van trauma’s en PTSS. Een MCPTSS is te vergelijken met iemand die in de oorlog in Bosnië is geweest en daar heeft meegevochten.
Een MCPTSS is de hoogte PTSS die er is naast een PTSS vaak 1 trauma of een complex trauma een trauma op meerdere gebieden. Van een MCPTSS is het niet mogelijk volledig te herstellen na het behandelen van het trauma. De persoon moet leren leven met de signalen en triggers van het dagelijks leven. MCPTSS zorgt ervoor dat een persoon moeilijk kan slapen, veel piekert en maalt en regelmatig in buien komt met code tornado of orkaan. De persoon heeft veel gedachten aan het trauma wat zorgt voor veel stress angst of paniek. Deze signalen verstoren het dagelijks leven en hebben hier een grote invloed op.
De persoon raakt door de stress en het trauma meer beperkt in de mogelijkheden van het dagelijks leven. Hierdoor zijn er veel minder mogelijkheden voor een persoon in de samenleving zoals werken geeft vaak te veel stress, druk en zit er vaak niet in. Om het dragelijk te maken is het leven van de persoon meer een overlevingsstad, het dagelijks overleven, het dagelijks een dag met veel moeite doorkomen. De persoon is zelden in een goede stemming door de trauma gedachten, hierdoor heeft een persoon met MCPTSS minder lol in het leven en is het zeer moeilijk positief te denken. Dagen zijn vaak grijs of zwart gekleurd maar zeer zelden wit.
Het omgaan met een persoon met MCPTSS kan een hele gebruiksaanwijzing zijn, het is belangrijk deze te kennen om de persoon zo min mogelijk te triggeren. Het is belangrijk zoveel mogelijk te leren van de persoon en wat het voor de persoon betekend. Laat de persoon duidelijk de grenzen aangeven, de persoon is chronisch ziek en word hierdoor beperkt in het dagelijks leven. De grenzen zijn er om signalen minder hoog te laten oplopen en het lukt een persoon dan niet om het uit te voeren. Niet elke dag is hetzelfde. De persoon heeft veel nare momenten gehad in het leven. Hierdoor is een persoon hooggevoelig en heeft vele triggers. Vraag naar de wensen van een persoon hoe u kunt helpen. Vraag naar de triggers die een persoon heeft en wat MCPTSS met de persoon doet. Hoe kunt u deze erkennen en deels voorkomen?
Hoe vaker een persoon herbelevingen heeft aan het trauma hoe meer de persoon vaak gaat vermijden. De tijd vliegt voorbij in een herbeleving en de persoon komt minder vaak buiten. Door de gedachten word bijvoorbeeld een winkelcentrum een gevaarlijke plek, waar van alles kan gebeuren. Ook al heeft het niks met het trauma te maken. De trigger maken het een nare plek, de gedachten maken het vaak erger en gaan denken over het ergste. Een herbeleving van een persoon met MCPTSS oorlogsveteraan is als hij terug is in de oorlog, dat toen nu is, met alle situatie. Elk geluid klikt als geweren of bommen.
Door de trauma’s piekert een persoon erg veel en zijn het vastzittende gedachten geworden die elke dag minimaal een paar keer opkomen. Elke keer moet een persoon deze tegenwerken of negeren om ze te verminderen. Dit kost een persoon veel energie. Door de trauma gedachten slaapt een persoon vaak minder goed omdat dit herinneringen geeft in de dromen waardoor het nachtmerries zijn die bijna dagelijks voorkomen. Hierdoor heeft een persoon vaak een ander ritme van een dag en is de ene keer overdag wakker en de andere dag meer in de nacht. Hierdoor is er minder balans in het slaappatroon.
PTSS is ander dan een MCPTSS. Vaak word het als het zelfde opgeschreven. Over MCPTSS is maar weinig informatie, tips en adviezen online te vinden. Het verschil van PTSS en MCPTSS is dat signalen van PTSS vaak verminderen en niet dagelijks zijn. Bij MCPTSS zijn signalen vaak chronische en zijn alleen licht te verlichten. Hierdoor is de oplossingen die worden geven voor PTSS vaak niet werkzaam bij MCPTSS.
Signalen
De lange termijn gevolgen voor een persoon met MCPTSS (Meervoudige Complex Post Traumatisch Stress Stoornis), zijn ernstig. Een MCPTSS staat gelijk aan een militair die is uitgezonden naar een oorlogsgebied. Na enige tijd worden alle klachten chronisch, de persoon krijgt meer lichamelijke klachten.
Alertheid
Loopt op tot dagelijks hyper alert waardoor er meer slaapproblematiek ontstaat. De kleinste geluiden worden gehoord. Extreme overprikkeling door de geluiden die gehoord worden, hoe meer geluiden, hoe meer prikkels. Hoe harder en onverwachter hoe meer 0-100. De extra prikkels zorgen voor angst en paniek buien of dagen. Door de traumatische gebeurtenissen is een persoon meer op zijn hoede en bij aanraking schrikt de persoon.
Depressie
chronisch depressief elke dag somber door gedachten die herinneren aan het trauma of meerdere trauma’s. Minder dingen kunnen doen door negatieve gedachten of zaken die bezig houden in het hoofd. Personen hebben veel last van de signalen van een MCPTSS. Hierdoor vragen zich regelmatig af wat de zin nog is, hoe ze verder kunnen, maar meestal is er geen oplossing en krijgt de persoon suïcidale gedachten. Op de lange termijn komen de dagelijks voor. Zeer regelmatig tornado of orkaan gedachten
Lichamelijke klachten
Door de vele stress angst paniek slecht slapen, herbelevingen krijgt het lichaam met grote regelmaat een optater, hierdoor heeft een persoon sneller hartklachten en migraine. Deze signalen verergeren naar mate de tijd verder duurt tot bijna dagelijks. Door de stress staat er veel spanning op de spieren hierdoor heeft de persoon mer last van de rug en schouders die gaan vast zitten. Hierdoor is er op de lange termijn veel meer spierpijn klachten met regelmatig vast zittende spieren of knakkende botten
slapen
chronisch vermoeid en slaaptekort door het minder aantal uren dat een persoon slaapt. De persoon slaap vaak minder vast en is hierdoor minder uitgerust. De persoon kan pas slapen als de gedachten en angst, paniek laag genoeg zijn. Niet meer kunnen in slapen of wakker schikken uit herbelevingen of nachtmerries. Of door het vele malen van de gedachten die niet de rust kunnen vinden
sociaal isolement
vermindering sociale contacten tot vermijden van contacten. Het contact voelt niet goed omdat het herinneringen oproept of gebeurtenissen. Het vertrouwen in de ander of samenleving is weg door de MCPTSS en de vele trauma’s. Door het krijgen van een diagnose kunnen naasten geen contact meer willen opnemen, dit is voor de persoon heel hard en pijnlijk en het maakt de persoon onzeker. Hierdoor komt er meer twijfel over de zin van het leven. De persoon blijft in het verleden hangen door de herbelevingen. De persoon ziet wel en morgen maar het is elke dag overleven.
Stress
Oplopende stress over de gehele dag, moeilijk te stoppen of in bedwang te houden. Chronische stress met een hoog niveau als start van de dag. Vele momenten nodig om bij te komen, te ontladen of opzoek te gaan naar rust. Trigger buien trigger op trigger alles triggert een hele dag door. Zeer regelmatig stress in tornado of orkaan. Vermijden van plaatsen, plekken, geuren, geluiden, alles vermijden om niet geprikkeld te worden en zo min mogelijk signalen te hebben.
Zelfredzaamheid
De persoon is voor het grootste gedeelte op zijn eigen kunnen en vermogen aangewezen. Aan de hand van wat een persoon aan kan, is de persoon nog zeer zelfstandig. Hoe verder het proces gaat hoe beperkter de persoon word en minder zelfstandig kan zijn door lichamelijke problematiek en veel signalen. Een persoon moet hierdoor meer gaan vragen om hulp. Als de persoon alleen is mot de persoon het nog steeds zelfstandig doen en door de signalen heen gaan. Wat uiteindelijk meer schade oplevert.
Voeding
Door de vele stress komt er een verandering in het voedingspatroon of een persoon gaat heel weinig eten of juist meer eten of emotie eten. Het kan zijn dat een persoon de vergeet te eten omdat hij/zij zo druk is in de herbeleving, met rust zoeken of met gedachten.
Behandelen
Een persoon met MCPTSS krijgt alleen traumatherapie, vaak is de al erg laat voor de eerste sessie er zijn. Een persoon kan alleen leren verwerken van het trauma, terwijl er op veel meer gebieden hulp nodig is. Omdat het een onbekende “diagnose” is, worden veel signalen niet opgepakt aan de hand hoe ernstig ze zijn. Met MCPTSS moet een persoon leren omgaan, het is een dagelijkse strijd die een persoon moet voeren tegen de signalen. Een persoon is vaak alleen waardoor het zelfstandig hiermee moet leren omgaan. Hierdoor is het erg zwaar en vermoeiend voor de persoon. Het zware lijden wat de persoon met MCPTSS doet word niet gezien als het MCPTSS word genoemd. Het stellen van een PTSS kan bij een ongeluk. MCPTSS is heel iets anders bij langdurig mishandeling. Hierdoor kan een wens vaak niet worden gezien en begrepen.
Een MCPTSS word behandeld op dezelfde manier als een PTSS. Een persoon krijgt 1x per week een sessie over het trauma. Vaak is dit voor de persoon onvoldoende voor een week, de persoon heeft veel last van de MCPTSS en hoge signalen die vaak niet worden meegenomen in de behandeling. Het is afhankelijk van de instantie of praktijk wel traumatherapie word ingezet, vaak word er gekozen voor EMDR maar er zijn meer mogelijkheden.
Een persoon kan MCPTSS als een behandel diagnose hebben staan in het medisch dossier. Hierdoor lijkt het of er een behandeling mogelijk is en dat MCPTSS een diagnose is. De MCPTSS word gesteld als diagnose net als CPTSS terwijl beide alleen verschillen van complex en meervoudig. Het geeft de ernst van de PTSS aan. Het is vreemd dat er zo weinig over bekend is. MCPTSS hoort bij alle langdurige trauma die te maken hebben met geweld, misbruik, of oorlog. Hier zijn vele personen van die het mee hebben gemaakt en MCPTSS word gesteld als diagnose. Van uit de mentale gezondheidszorg zou er meer informatie moeten zijn.
Er zit in de behandeling van PTSS en MCPTSS geen verschil alleen de trauma’s en de duur zijn van een MCPTSS groter en meer. Hierdoor heeft een persoon met MCPTSS veel meer sessies nodig om licht te herstellen, terwijl met PTSS enkele sessie voldoende kunnen zijn voor een volledig herstel. Naast behandeling is het vaak nodig om meer zelfvertrouwen te krijgen, meer grip op signalen en de dagstructuur te verbeteren.
Vaak krijgt de persoon kalmeringsmedicatie voor de hoge signalen om deze te onderdrukken, zoals lorazepam. De medicatie zoals benzo zijn slecht voor een PTSS en kunnen signalen verergeren. De medicatie kan voor enige tijd helpen de signalen meer in een balans te krijgen, maar de persoon leert niet om dit vanuit zichzelf te kunnen door yoga of een ontspanningsoefening of door actief te sporten.
Een persoon heeft een MCPTSS zoals een oorlogsveteraan, deze personen worden behandeld met EMDR en MDMA in een lage dosis. Voor deze groep heeft het een bewezen effect en kan de persoon beter over de trauma’s praten en het verwerken.
Veel van de signalen zijn aan te pakken met de juiste hulp en motivatie en te voorkomen. Het is zeer afhankelijk van wanneer een persoon start met het verwerken en hoe alert de hulp is op signalen of trauma en aan de persoon zie hoe het gaat. Hoe eerder de hulp geboden word en actie word ondernomen hoe leefbaarder u het kunt houden. MCPTSS word vaak niet meer behandeld dan een PTSS. De behandeling blijft veel al hetzelfde en met 1x per week EMDR. Dit betekend dat de persoon 6 dagen zelfstandig met een MCPTSS moet leren omgaan of hier andere hulp voor moet zoek. Het is afhankelijk van de mentale gezondheidszorg instelling waar u bent hoe er mee word om gegaan en behandeld.
Weet wat het betekend om MCPTSS te hebben en wat het inhoud. Het is belangrijk te weten wat het met de persoon doet en wat het betekend voor het dagelijks leven. Ken de signalen die bij de persoon horen en hoe u hiermee kunt omgaan. Vraag het bij de persoon na wat het betekend en informeer u over wat MCPTSS is. Ken de gebruiksaanwijzing van de persoon om het gezellig te houden. Stel de persoon korte duidelijke open vragen die de persoon met meer dan ja en nee moet beantwoorden, hierdoor blijft een persoon meer in het hier en nu. Praten over het verleden kan na het gesprek zorgen voor meer gedachten of herbelevingen.
Gevolgen
Invloed: Beheert het dagelijks leven. Chronische signalen + lichamelijke en mentale klachten. Werk is geheel niet mogelijk. De persoon voelt zich vaak onzeker. Sociale contacten zijn er vaak niet of nauwelijks door dat MCPTSS niet te voorspellen is en zo anders kan zijn.
MCPTSS
Dit is de hoogste en complexe PTSS (CPTSS) van de 4. De MCPTSS is vaak opgelopen in jaren met meerdere trauma’s, bij een beroeps gaat dit vaak sneller. Het leven van een persoon met MCPTSS is er zwaar en is moeilijk vol te houden. Wanneer een persoon wakker word begint de stress of triggers en gaan door tot het einde van de dag. Een persoon is vaak overprikkeld en heeft vaak buien en stemmingswisselingen.
Door hoge signalen is het voor een persoon moeilijk om een dag door te komen, een persoon heeft hier elke dag veel last van, er zijn zelden goede dagen. Een persoon kan veel last hebben van triggers zoals het lezen van de krant met trigger woorden die te maken hebben met het trauma, hierdoor word het steeds moeilijker de krant te lezen of een programma te kijken. Een persoon met MCPTSS word beperkt in het dagelijks leven, de persoon kan slecht tegen drukte waar4door dingen als winkelen of een bios niet mogelijk zijn, veel plekken zijn al snel te druk.
Behandeld
Het trauma van een persoon met MCPTSS komt dagelijks als een herbeleving voorbij, deze kan behandeld worden maar door de ernst neemt het alleen vaak iets af of zijn er op andere gebieden ook trauma’s die nog niet zijn behandeld. De herbelevingen van een persoon met MCPTSS zijn als een persoon die in Bosnië is geweest tijdens de oorlog en daar mee vocht.
Trauma
De situatie van toe is opgeslagen als een trauma in het hoofd. Als de persoon terug is in Nederland heeft de persoon hier dagelijks veel last van en komt veel slaapproblematiek, heftig malen en piekeren zeer vaak voor. De extreme signalen die een persoon ervaart op een dag worden als minder gezien doordat er word gereageerd op stress voor PTSS, de herbelevingen zijn zo ernstig dat de persoon de oorlog herbeleeft dit is de hoogste stress die mogelijk is, het lichaam voelt aan als een plak van de spanning. Hierdoor word er minder gelet op de extreme pijnklachten die een persoon krijgt van de spanning.
Een persoon herkent zich in veel diagnose die andere personen hebben in lotgenoot groepen of in therapie. Hierdoor is het voor een persoon extra zwaar om de groep te volgen en om te praten in de groep. Voor een persoon is het meer dan alleen de eigen diagnose, de verhalen van de andere roepen gevoelens of emoties op uit herkenning.
Gehoord
MCPTSS word vaak niet begrepen, hierdoor voelt een persoon zich niet gehoord in het probleem. Een persoon krijgt vaak andere diagnose waardoor mcptss niet word behandeld en word genegeerd. Een persoon heeft dan jaren met MCPTSS rondgelopen terwijl het onbehandeld blijft. Veel van de signalen komen over een met MCPTSS, maar het verschil is het trauma wat andere diagnose niet hebben. Doordat MCPTSS niet word begrepen kan een persoon geen steun krijgen bij contacten, hierdoor gaan contacten veel sneller kapot en word een persoon verstoten. Een persoon moet veelal zelf alleen leren omgaan met de signalen en contacten. Een persoon voelt zich hierdoor eenzaam, alleen, verstoten, minderwaardig. Een persoon kan hierdoor juist meer gaan vermijden.
Plan
Het is belangrijk informatie over PTSS CPTSS en MCPTSS te delen, zodat er meer begrip kan komen voor de diagnose en voor meer kennis op te doen aan de hand van de ervaringen van de personen die de diagnose hebben. Wat weet u van uw PTSS? Wat zou u met een andere willen delen? Hoe kunt u meer begrip krijgen voor MCPTSS? Wat kunt u doen om de taboe meer te doorbreken? Wanner u plannen heeft om de informatie en ervaring die u heeft te delen kan dit via een website door erover te schrijven in ervaring of zoals dit artikel. Het kan opluchten om er over te schrijven en een ander daarmee te helpen.
Om de MCPTSS duidelijk uit te leggen is het belangrijk om voldoende inzicht te hebben in wat MCPTSS met u doet. Houd dagelijks de signalen van MCPTSS bij die u bezig houden en die oplopen, schrijf deze in een dagboek en maak ze bespreekbaar. Laat aan de hand van de feiten zien dat het om een MCPTSS gaat. Het is belangrijk om de taboe van PTSS af te halen en open te zijn over PTSS en wat dit met u doet en wat het voor u betekend. Andere hebben vaak een verkeerd beeld wat zeer negatief is, vaak van wat er in de media is verschenen. Het ligt aan de PTSS CPTSS of MCPTSS hoeveel een persoon veranderd in gedrag, gevoel, emoties en het zichzelf zijn.
Behandeling is gericht op omgaan met de MCPTSS. Het verlichten van signalen of een betere weg vinden in emoties of het dagelijks leven. Een MCPTSS is langdurig/levenslang. Na behandeling van de trauma’s die per trauma worden behandeld, is het leren leven met de gedachten en gevoelens die over zijn. MCPTSS is het leven = Overleven
Het inzicht in het kunnen en het willen beheersen van de MCPTSS is een strijd die moeilijk en moeizaam verloopt. Het is een dagelijks gevecht om de signalen onder controle te houden. Niet elke dag is het zelfde waardoor de persoon de ene dag er veel last van heeft en de andere dag er beter mee kan omgaan. Niet elke bui is te behandelen met de zelfde manier. Een persoon heeft vele opties nodig, zeker wanneer het trauma niet of minder word behandeld. Wanneer MCPTSS niet behandeld is kan het worden dat een persoon geen rust meer heeft op een dag en de dagbesteding is zoeken naar mogelijkheden van rust om het zo rustig mogelijk te houden.
Het is belangrijk een MCPTSS te laten behandelen om zo min mogelijk lange termijn gevolgen te hebben. De lange termijn gevolgen van MCPTSS beperken het leven en worden vaak niet behandeld waardoor signalen chronisch worden en u er dagelijks last van heeft. De diagnose word bij de persoon gesteld maar omdat MCPTSS complex is en op meerdere gebieden word het vaak niet goed en juist behandeld. Vaak is de reden dat het complex is de reden om er niks aan te doen. Een persoon kan dit in de tijd van de mentale gezondheidszorg vaak moeten horen van behandelaren. Wanneer hulp 10 jaar niet geboden word omdat diagnose anders zijn, is de persoon verplicht de mcptss zelfstandig aan te pakken.
Houd dagelijks het dagboek bij met gedachten die u dwars zitten, voor het overzicht en schema van de signalen en het verloop ervan en voor nieuwe mogelijkheden door terug te kijken en te verbeteren. Praat schrijf schilder over de signalen en maak u hoofd leeg. maak het onderwerp bespreekbaar en kropt het niet op. Dit komst meer stress en energie. Houd een vaste structuur aan en maak een dagplanning met activiteiten en afleiding zoeken. Het lukt me niet te ontspannen is een smoes voor u zelf om het niet te proberen. Elke dag is een nieuwe start op er mee te beginnen.
Het plan van aanpak moet gericht zijn op het verminderen van de signalen en het onder de knie krijgen van de MCPTSS. Dit kan door een zelfstudie op uw signalen door te lezen op internet hierover en de tips uit te proberen en door het vragen van hulp bij een mentale gezondheidszorg. Houd de signalen onder controle door te starten met een vechtsport zoals boksen, hier kunt u veel energie in kwijt en leert u beter emotie en gevoel onder controle te krijgen. Houd dagelijks bij hoe het verloop is van de MCPTSS, van de signalen, van gevoelens, emoties, buien, herbelevingen. Schrijf , praat, sport, schilder zoveel mogelijk van u af.
Beweeg de spieren elke dag beweeg de armen benen en schouders. Doe elke dag enkele relax oefeningen en rek en strek oefeningen. In het begin is het lastig en soms pijnlijk maar daarna worden de spieren steeds beter. Ontspan elke dag minimaal een half uur door het doen van relax oefeningen. Laat u gaan inde oefening en ontspan de spieren. Hoe ontspannender hoe minder pijnklachten hoe betere ademhaling. Bekijk hiervoor gesproken meditatie oefeningen via youtube.
Probeer dagelijks en elke dag opnieuw zo min mogelijk te vermijden. Hoe vaker u dit gaat doen hoe meer het een nieuwe gewoonte word en u snel bent gewent aan het nieuwe hierdoor ontstaat veel problematiek. Plan dagelijks minimaal 30 minuten buiten uw huis voor een wandeling of boodschappen. Probeer het contact goed te houden met vrienden of naasten, wanneer het contact minder word word het alleen maar zwaarder.